ระบบ Airline System กับงานพื้นที่อับอากาศ

สืบเนื่องจากบทความในเรื่องของพื้นที่อับอากาศและการทำงานในบ่อเกรอะเราจะมาทำความรู้จักกับอุปกรณ์ที่ได้รับความนิยม ในการนำมาใช้ปฏิบัติงาน อุปกรณ์ตัวนี้เราจะเรียกมันว่า ระบบ Airline System หากตีความหมายง่ายๆ มันก็คือการส่งอากาศผ่านท่อส่งอากาศ ที่เลือกชนิดของการใช้งานได้หลากหลายรูปแบบ เราจึงเรียกมันว่าระบบส่งอากาศ (Airline System) เราจะมาทำความรู้จักในเบื้องต้นกัน

      ตัวอุปกรณ์ ระบบ Airline ตัวแรกที่จะพามารู้จัก จะเป็นส่วนที่ใช้ในการจ่ายอากาศหายให้เราหายใจ ที่นิยมใช้ก็จะมี 2 แบบ แบบแรก แบบหน้ากากเต็มหน้า บางรุ่นสามารถใช้หน้ากากร่วมกับ SCBA ได้ด้วย อีกชนิดจะเป็นแบบ ฮูดคลุมศรีษะ แบบนี้จะมีให้เลือกตั้งแต่กันฝุ่นยันกันสารเคมีได้เลยทีเดียว ข้อดีของฮูดคลุมศรีษะ คือสวมใส่สบาย

      ส่วนต่อมาจะเป็นอุปกรณ์ลดแรงดัน มีทั้งแบบสายสะพาย และแบบคาดเอว โดยอุปกรณ์จะทำหน้าที่ลดแรงดัน จากแรงดันสูงๆ (6 - 300 bar หรือ 87- 4500 psi) ให้เหลือแรงดันต่ำๆเพื่อจ่ายเข้าหน้ากากหรือ hood ให้ความสบายและปลอดภัย ในการใช้งานบางรุ่นจะมีระบบจ่ายอากาศสำรองจากถังสำรองแบบอัติโนมัติแมื่อแรงดันหลักเกิดข้อผิดพลาดไม่สามารถจ่ายอากาศได้ จะจ่ายอากาศจากถังสำรองทันที เพื่อเพิ่มความปลอดภัยให้กับผู้ใช้งาน

      ส่วนที่ 3 จะเป็นส่วนของชุดสายส่งอากาศที่มีให้เลือกหลากหลายความยาว มีข้อต่อให้เลือกหลายแบบ ต้องพิจารณาเลือกให้ถูกกับมาตรฐานของระบบของผู้ใช้ ตัวสายเองยังมีทั้งแบบกันและไม่กันไฟฟ้าสถิต ให้เลือกด้วย

      ส่วนที่4อุปกรณ์กรองอากาศ ในกรณีที่เราใช้อากาศจากแหล่งกำเนิดอากาศที่เราไม่มั่นใจในเรื่องของความสะอาดจากฝุ่น หรือ สารมลทินต่างๆ เราจะจำเป็นจะต้องมีส่วนของการกรองเพื่อความปลอดภัยและมั่นใจว่าอากาศสะอาดเพียงพอ

  ส่วนที่ 5 อุปกรณ์เสริมต่างๆ เช่น ชุดรถโมบายจ่ายอากาศ กรณีที่พื้นที่ปฏิบัติงานไม่มีแหล่งจ่ายอากาศ ก็จะมีให้เลือกมากมายหลายแบบ ตามงบประมาณและการใช้งาน 

ตัวอย่างภาพรวมการออกแบบระบบส่งอากาศ ที่ได้รับความนิยมและเป็นไปตามมาตรฐานสากล

References

https://www.3mscott.com/en-gb/?region_id=79&country_id=1308

https://www.clean-air.cz/

บทความเกี่ยวเนื่อง

ความรู้เกี่ยวกับความรู้เกี่ยวกับอุปกรณ์ความปลอดภัย 

http://www.thai-safetywiki.com/safety-knowledge-53

ลงบ่อเกรอะเสียชีวิตได้อย่างไร จะรู้และป้องกันอย่างไร

http://www.thai-safetywiki.com/confine-space/129-2020-09-01-09-23-36

ลงบ่อเกรอะเสียชีวิตได้อย่างไร จะรู้และป้องกันอย่างไร

         น่าเสียใจที่เราจะได้ข่าวเหตุการณ์ที่มีผู้ปฏิบัติงานที่ต้องสูญเสียชีวิตขณะทำงานไม่ว่าจะสาเหตุใดก็ตามข่าวล่าสุดในเดือนสิงหาคม 2020 ที่ผู้รับเหมารับจ้างดูดสิ่งปฏิกูลที่ต้องมาเสียชีวิตลง ผู้เชี่ยวชาญวิเคราะห์สาเหตุในเบื้องต้นอาจมีสาเหตุมาจาก การสูดดมก๊าซไข่เน่า หรือที่เรียกว่าไฮโดรเจนซัลไฟด์ (Hydrogen sulfide) ที่มีความเข้มข้นสูงเข้าร่างกาย เรามาทำความรู้จักกับก๊าซไข่เน่ากันดีกว่า

ก๊าซไข่เน่า(ไฮโดรเจนซัลไฟด์) ไม่มีสี มีกลิ่นเหมือนไข่เน่า ละลายได้ดีในน้ำส่วนใหญ่เกิดจากการเน่าเปื่อยของสารอินทรีย์ที่มีซัลเฟอร์เป็นองค์ประกอบ ก๊าซไข่เน่าเป็นแก๊สติดไฟได้ เมื่อติดไฟแล้วจะให้เปลวไฟสีน้ำเงินและเกิดแก๊สซัลเฟอร์ไดออกไซด์ออกมา การสัมผัสไฮโดรเจนซัลไฟด์เพียงเล็กน้อยทำให้เกิดการระคายเคืองต่อดวงตาและปอด หากสูดดมเข้าไปจะมีผลทำให้เสียชีวิตได้ แล้วเราจะรู้ได้อย่างไรว่ามีปริมาณเท่าใด เพื่อที่จะเลือกใส่อุปกรณ์ป้องกันลงไปทำงาน

สิ่งแรกที่ควรทำคือการตรวจวัด โดยเครื่องวัดแก๊สไข่เน่าไฮโดรเจนซัลไฟด์ (H2S) 

โดยปรกติแล้วเครื่องวัดแก๊สพวกนี้จะมีการแจ้งเตือนในแต่ละระดับความสำคัญตั้งแต่ค่า TWA,STEL,ก่อนที่จะถึงระดับที่เรียกว่า IDLH  โดยที่ค่าเหล่านี้อธิบายคร่าวๆได้ดังนี้

STEL (Short-term ExposureLimit) หมายถึง ค่าความเข้มข้นสูงสุดที่ผู้ปฏิบัติงานสามารถจะสัมผัสอย่างต่อเนื่องในช่วงเวลาสั้นๆ (สัมผัสวันละ 4 ครั้งๆ ละ 15 นาที ห่างกัน 1 ชั่วโมง) โดยไม่ได้รับอันตราย เช่น การระคายเคือง มึนเมา หรืออาการเรื้อรัง

TWA (Time-Weight Average) หมายถึง ค่าเฉลี่ยความเข้มข้นของสารเคมีในอากาศสำหรับการทำงาน 8 ชั่วโมงใน 1 วัน หรือ 40 ชั่วโมงต่อสัปดาห์ ซึ่งผู้ปฏิบัติงานเกือบทั้งหมดสามารถสัมผัส (Exposure) ซ้ำแล้วซ้ำอีก วันแล้ววันเล่าโดยปราศจากอันตรายต่อสุขภาพ

IDLH (Immediately Dangerous To Life or Health) ค่าความเข้มข้นของสารพิษที่เป็นอันตรายต่อชีวิตหรือสุขภาพในทันที ในการตรวจวัดก๊าซหรือไอจะใช้หน่วยเป็น PPM  - Part Per Million (ส่วนในล้านส่วน) 

ก๊าซไข่เน่ามีค่าการแจ้งเตือนสำคัญๆที่เครื่องตรวจวัดควรจะมี ในระดับต่างๆดังนี้

Low Alarm10 ppm

High Alam15 ppm

STEL15 ppm

TWA 10 ppm 

IDLH100 ppm  (ค่าความเข้มข้นของสารพิษที่เป็นอันตรายต่อชีวิตหรือสุขภาพในทันที)

จากค่าการแจ้งเตือนของเครื่องตรวจวัดจะเห็นได้ว่าถ้าเราทำการตรวจวัดก๊าซไข่เน่าเครื่องจะเตือนที่ 10 ppm โดยจะเตือนก่อนที่จะได้รับอันตรายถึงชีวิตล่วงหน้าก่อน 10 เท่า ก่อนที่จะถึง 100 ppm จะทำให้เราปลอดภัยแน่นอน ทีนี้เราจะมาสังเกตุอาการในการรับก๊าซไข่เน่าของแต่ละช่วง ppm ว่าอาการจะเป็นอย่างไร

ความเข้มข้นและผลกระทบที่จะเกิดขึ้น

นอกเหนือจากความเป็นพิษของก๊าซไข่เน่าแล้วเรายังต้องระวังเรื่องของปริมาณออกซิเจนที่จะต้องมีเพียงพอที่เราจะสามารถหายใจได้อย่างปลอดภัย หรือเลือกใช้อุปกรณ์ป้องกันได้อย่างถูกต้อง

References

https://www.cdc.gov/niosh/idlh/default.html

https://s7d9.scene7.com/is/content/minesafetyappliances/5500-015-MC%20OSHA%201926%201200%20Confined%20Space%20Construction

บทความเกี่ยวเนื่อง

ความรู้เกี่ยวกับอุปกรณ์ความปลอดภัย 

http://www.thai-safetywiki.com/safety-knowledge-53

อุปกรณ์ทำงานในที่อับอากาศ (Confined Space)

http://www.thai-safetywiki.com/confine-space

จุดยึดสำหรับการทำงานในที่อับอากาศ

หนึ่งในการวางแผนสำหรับการทำงานในสถานที่อับอากาศนั้น สิ่งที่ขาดไม่ได้คือแผนการช่วยเหลือฉุกเฉินในกรณีที่ผู้ปฏิบัติงานเกิดอุบัติเหตุ หรือหมดสติอยู่ภายในสถานที่อับอากาศ เนื่องจากสถานที่อับอากาศส่วนใหญ่เป็นสถานที่ที่มีทางเข้าคับแคบ การที่จะลำเลียงผู้ป่วยหรือผู้ปฏิบัติงานขึ้นมาจากสถานที่ดังกล่าวนั้นไม่สามารถทำได้โดยง่าย อุปกรณ์ช่วยเหลือที่มีความจำเป็นในงานช่วยเหลือชนิดหนึ่ง คือ จุดยึดหรือAnchor Point

สำหรับจุดยึดหรือAnchor Pointในปัจจุบันสามารถจำแนกออกได้เป็น จุดยึดชนิดติดตั้งแบบถาวร และจุดยึดที่ใช้ติดตั้งแบบชั่วคราว ในบทความนี้จะขอกล่าวถึงจุดยึดประเภทชั่วคราวหรือTemporary Anchor Point เนื่องจากจุดยึดแบบชั่วคราวนี้ถูกนำมาใช้อยู่บ่อยครั้งทั้งยังมีความสะดวกในการเคลื่อนย้ายไปทำงานในหน้างานต่างๆได้อย่างสะดวกโดยไม่ต้องใช้เครื่องมือใดๆในการติดตั้งเพิ่มเติม

อุปกรณ์3ขาหรือTripod

จุดเด่น

• คลื่อนย้ายได้ง่าย
• ผู้ผลิตออกแบบให้มีน้ำหนักเบา โครงสร้างหลักเป็นAluminumโดยทั่วไปหนักประมาณ16-18กิโลกรัม
• ปรับขนาดความกว้างของชุดขาตั้งให้เหมาะมกับหน้างานได้           
• ออกแบบให้มีจุดยึดสำหรับใช้งานร่วมกับอุปกรณ์ช่วยเหลือหรือRescueได้หลากหลาย    

 จุดด้อย

• เหมาะกับหน้างานที่มีพื้นที่ราบ
• เหมาะกับหน้างานที่ไม่มีสิ่งกีดขวางในการตั้งวางอุปกรณ์ 

จุดยึดแบบเสาหรือAdjustable Mast

จุดเด่น

• เคลื่อนย้ายได้ง่าย(โดยทั่วไปถูกออกแบบให้แยกชิ้นและประกอบได้ง่าย)
• ถอด-ประกอบได้ง่าย (โดยทั่วไปมักถูกออกแบบให้สามารถถอดและประกอบได้โดยไม่ต้องใช้เครื่องมือ)
• ปรับขนาดความกว้างของชุดขาตั้งและความยาวของชุดจุดยึดให้เหมาะสมกับหน้างานได้
• ปรับเปลี่ยนชุดฐานตั้งให้เหมาะสมกับหน้างานที่มีพื้นที่จำกัดได้
• ออกแบบให้มีจุดยึดสำหรับใช้งานร่วมกับอุปกรณ์ช่วยเหลือหรือRescueได้หลากหลาย

 จุดด้อย

• มีชิ้นส่วนที่ต้องประกอบหลายชิ้นเมื่อเปรียบเทียบกับอุปกรณ์3ขา

จากข้อมูลข้างต้นจะเห็นได้ว่าจุดยึดแบบชั่วคราวนั้นให้ความสะดวกในการใช้งานได้อย่างมาก ทั้งนี้ทั้งนั้นขึ้นอยู่กับหน้างานของแต่ละสถานที่ว่าเหมาะสมกับจุดยึดในรูปแบบใด แต่หากเลือกผิดอาจจะไม่สามารถนำมาใช้งานได้อย่างที่ต้องการหากมีข้อสงสัยแนะนำให้ติดต่อผู้จำหน่ายที่มีความเชี่ยวชาญในการแนะนำข้อมูลให้กับท่านเพื่อประกอบการพิจารณาและเพื่อความปลอดภัยในการใช้งานต่อไป

อุปกรณ์ถ่ายเทอากาศในที่อับอากาศ

( Confined Space Ventilator)

ระบบการถ่ายเทอากาศจะจำเป็นต้องถูกใช้ในสถานที่ทำงานต่อเมื่อสถานที่ดังกล่าวมีสภาพดังต่อไปนี้

-          มีอ็อกซิเจนไม่เพียงพอ น้อยกว่า 19.5%ของมวลอากาศ หรืออ็อกซิเจนมากเกินไปจนอาจเป็นพิษ เกิน 23.5% ของมวลอากาศ

-          มีไอหรือละอองของสารไวไฟ

-          มีไอ,ละออง,ฝุ่น หรือแก็สพิษ

-          มีสภาพอากาศร้อน

-          มีการทำงานที่อาจทำให้เกิดฝุ่น ละออง หรือแก็ส ที่นำไปสู่การทำให้อ็อกซิเจนขาดแคลนหรือมากเกินไป 

-          การทำงานที่เกี่ยวกับความร้อนเช่น งานเจียร งานตัด งานเชื่อม

การใช้พัดลมดูดอากาศเป็นวิธีที่ดีที่สุดในการนำอากาศบริสุทธ์เข้าไปในสถานที่ทำงานได้อย่างต่อเนื่อง ขจัดอากาศที่มีสิ่งปนเปื้อนออกจากสถานที่ทำงาน และเพื่อรักษาระดับอ็อกซิเจนในอากาศ การระบายอากาศที่เหมาะสมจะช่วยเพิ่มความปลอดภัยและประสิทธิผลของพนักงาน

พัดลมดูดอากาศทำงานโดยการดูดอากาศจากบริเวณหนึ่ง อัดอากาศและปล่อยเข้าไปในสถานที่อับอากาศภายใต้ความดันและความเร็วลม(ลูกบาศก์ฟุตต่อนาที)ที่คงที่ กระบวนการนี้จะทำให้อากาศบริสุทธิ์ไหลเข้าไปในพื้นที่และขับไล่อากาศที่มีสิ่งปนเปื้อนออกมา เมื่อมีการตัดสินใจจะใช้พัดลมดูดอากาศในสถานทำงาน การเลือกพัดลมที่เหมาะกับการใช้งานจึงเป็นสิ่งที่จำเป็นต้องคำนึงถึง

เพราะพัดลมดูดอากาศไม่ได้มีแค่เพียงขนาดเดียว ผู้ใช้ไม่สามารถเลือกได้โดยเพียงแค่เห็น การเลือกจำเป็นต้องมีความรู้พอสมควร เช่นว่า จะเลือกแบบที่รุ่นแบบ hazardous หรือ non-hazadous, ใช้แก๊สหรือใช้ไฟฟ้า, ความเร็วลมเท่าได สิ่งเหล่านี้เป็นสิ่งที่ต้องคำนึงถึงก่อนเลือกพัดลม

การเลือกประเภทพัดลม

Hazardous or Non-Hazardous Type

การเลือกพัดลม ขั้นแรกให้เริ่มดูที่สถานที่ใช้งาน โดยจะแบ่งเป็น  2 ประเภท คือสถานที่อันตรายและ ไม่อันตราย ๖(hazardous or non-hazardous) พื้นที่ใดที่มีโอกาสจะติดไฟหรือระเบิดเนื่องจากมีวัสดุที่ติดไฟตามที่สถาบัน National Electric Code® (NEC) ของสหรัฐอเมริการะบุไว้ เช่น โรงงานปิโตรเคมี, ปั๊มน้ำมัน, โรงงานอุดตสาหกรรมบางประเภท เป็นต้น

ถ้า NEC กำหนดพื้นที่ไดไว้ว่าเป็นพื้นที่อันตราย อุปกรณ์เฉพาะจะต้องถูกใช้ พัดลมดูดอากาศสำหรับสถานที่อันตราย (Hazardous Type) จะต้องออกแบบให้ทำจากโครงสร้างกันการเกิดประกายไฟ ตัวพัดลมจะต้องควบคุมการเกิดประกายไฟ พัดลมประเภทนี้จะประกอบด้วยมอเตอร์กันระเบิด(explosion-proof motors) แต่ถึงแม้จะเรียกว่าพัดลมกันระเบิด แต่ไม่ได้หมายความว่ามอเตอร์ชนิดนี้จะไม่ระเบิด เพียงแต่ตัวมอเตอร์ทำจากโครงสร้างที่มีความแข็งแรงและเหนียวพอที่จะทำให้ตัวมอเตอร์ไม่แตกกระจายออกเมื่อเกิดการะเบิดขึ้นภายใน

สำหรับพัดลมแบบไม่ใช้ในสถานที่อันตราย คือพัดลมที่ใช้ในสถานที่ที่ไม่ถูกระบุไว้ว่าเป็นสถานที่อันตราย โดยโครงสร้างพัดลมชนิดนี้จะออกแบบโดยไม่เป็นแบบที่กันประกายไฟ การเลือกพัดลมทั้งสองประเภทจะขึ้นอยู่กับขนาดพื้นที่และตำแหน่งการติดตั้ง

ระบบการดูดอากาศ

พัดลมสามารถแบ่งได้ตามระบบการดูดอากาศได้ดังนี้

พัดลมแบบดูดแนวตรง หรือ axial fan (ดูตัวอย่างอุปกรณ์)

มีอยู่ 3 ชนิดคือ Propeller Fan, Tubeaxial fan และ Vanaxial Fan

Propeller Fan หรือพัดลมระบายอากาศ ลักษณะของพัดลมชนิดนี้จะเหมือนพัดลมทั่วไป อาจประกอบด้วยใบพัด 1 หรือ 2 ใบพัด โดยพัดลมแบบนีจะสามารถทำให้อากาศเคลื่นที่ได้จำนวนมาก แต่แรงอัดอากาศจะน้อย

Tubeaxial Fan ลักษณะของพัดลมชนิดนี้จะมีขนาดท่อพัดลมค่อนข้างยาว แต่ขนาดใบพัดจะสั้นกว่าแบบ Propeller Fan พัดลมแบบนี้จะมีแรงอัดอากาศสูง สามารถควบคุมทิศทางลมได้ง่าย แต่มีข้อเสียคือ ขนาดใหญ่และหนักมาก เคลื่อนย้ายได้ลำบาก

Vanaxial Fan เป็นพัดลมที่พัฒนามาจาก Tubeaxial Fan โดยจะมีช่วงท่อพัดลมที่สั้นกว่า แต่ใช้ใบพัดแบบพิเศษช่วยทำให้แรงดันอากาศที่สูงกว่า ทำให้พัดลมชนิดนี้เหมาะสมอย่างมากในการใช้ในสถานที่อับอากาศ

พัดลมแบบดูดแนวแกนหมุน หรือ Centrifugal fan (ดูตัวอย่างอุปกรณ์)

พัดลมชนิดนี้จะดูดอากาศโดยใช้ใบพัดแบบวงล้อ โดยทั่วไปพัดลมประเภทนี้จะทำให้อากาศเคลื่อนตัวช้ากว่าแบบแนวตรง แต่มีความดันอากาศที่สูงกว่าซึ่งเป็นสิ่งสำคัญมากในการใช้คู่กับท่ออากาศ

เครื่องอัดอากาศ (Air Compressor)

การใช้เครื่องอัดอากาศนี้โดยทั่วไปจะใช้ในกรณีเมื่อสถานที่ทำงานมีข้อจำกัดในการเข้าถึง หรือมีทางเข้าที่เล็ก ท่ออากาศปกติเข้าไม่ได้ จำเป็นต้องใช้ท่อที่มีขนาดเล็ก แต่การใช้เครื่องอัดอากศนี้มีข้อจำกัดคือห้ามใช้ในสถานที่ที่เสี่ยงต่อการติดไฟ เนื่องจากเป็นแหล่งที่อาจทำให้เกิดประกายไฟได้

แหล่งพลังงานของพัดลม

ปัจจัยอีกอย่างที่สำคัญก็คือชนิดแหล่งพลังงานของพัดลม ซึ่งปกติพัดลมแต่ละชนิดจะใช้แหล่งพลังงานได้เพียงอย่างหนึ่ง ซึ่งได้แก่

Electrical         

--- ไฟฟ้า กระแสสลับ (AC) สำหรับใช้ทั่วไปในการทำงาน

--- ไฟฟ้า กระแสตรง (DC) มักใช้ในกับแบตเตอรี่รถยนต์ ในการทำงานนอกสถานที่

Pneumetic       

--- ใช้แรงดันลมจากเครื่องอัดอากาศ มักใช้ในสถานที่ที่เสี่ยงอันตราย ไม่เหมาะกับการใช้แก๊สหรือไฟฟ้า

Engine            

--- เครื่องยนต์ใช้น้ำมัน มักใช้ในการทำงานนอกสถานที่ แต่ห้ามใช้ในสถานที่ที่เสี่ยงกับการติดไฟ

ซึ่งที่เป็นที่นิยมสำหรับสถานที่อับอากาศจะเป็นแบบใช้ไฟฟ้าและแบบใช้แรงดันลม ซึ่งการเลือกใช้ก็ขึ้นอยู่กับสภาพที่ทำงานว่าเหมาะสมกับแหล่งพลังงานอย่างใด การไม่พิจารณา อาจทำให้อุปกรณ์ที่ซื้อมาใช้งานไม่ได้ เช่น ซื้อพัดลมแบบใช้ไฟฟ้ามาแล้วไม่มีเต้าเสียบ หรือ ซื้อแบบใช้แก๊สมาแต่พบว่าสถานที่นั้นไม่อนุญาตให้ใช้พัดลมที่มีควัน เป็นต้น