“เอลนีโญ และลานีญา” สองคำนี้เราอาจจะได้ยินกันมาเยอะ แต่ยังคงสร้างความสับสนอยู่ เอลนีโญเป็นภาษาสเปน (El Nino) แปลว่าเด็กผู้ชาย และลานีญา (La Nina) แปลว่าเด็กผู้หญิง ทั้งเอลนีโญและลานีญาต่างก็เป็นปรากฏการณ์ทางธรรมชาติที่เกิดจากตัวแปรคือ กระแสลมและกระแสน้ำอุ่น แต่จะต่างกันในเรื่องของทิศทางการเคลื่อนที่ และความรุนแรงของการผกผันของธรรมชาติในแต่ละพื้นที่
อย่าสับสน แยกให้ดี อะไรคือเอลนิโญ อะไรคือลานีญา
ถ้าพูดถึงเอลนีโญ เป็นปรากฏการณ์ธรรมชาติที่เกิดจากการหมุนเวียนของกระแสลมและกระแสน้ำอุ่น โดยกระแสลมจะอ่อนกำลังและเปลี่ยนทิศการพัดจากฝั่งตะวันออกของมหาสมุทรแปซิฟิก ไปเป็นฝั่งตะวันตกของมหาสมุทรแปซิฟิกแทน กระแสน้ำอุ่นที่ปกติเป็นเหตุให้เกิดความชุ่มชื้นและฝนตก ก็เลยไหลไปแถวทวีปอเมริกาใต้ ประเทศเปรู และประเทศเอกวาดอร์ ในขณะที่พื้นที่ด้านทวีปเอเชียตะวันออกเฉียงใต้จะเกิดความแห้งแล้ง
เกร็ดเล็กน้อย ปรากฏการณ์เอลนีโญมักเกิดขึ้นช่วงเทศกาลคริสต์มาส ซึ่งเป็นช่วงประสูติของพระเยซู เราเลยจะเห็นคำแปลภาษาไทยบางครั้งใช้คำว่า บุตรพระคริสต์
ในส่วนของลานีญา ทิศทางการพัดของกระแสลมหรือกระแสน้ำอุ่นไม่ได้เปลี่ยนเป็นตรงกันข้าม แต่จะมีลักษณะที่รุนแรงขึ้นกว่าภาวะปกติ ลมที่พัดไปทางทิศตะวันออกจะพัดแรงขึ้น กระแสน้ำอุ่นไหลมาทางฝั่งทวีปเอเชียตะวันออกเฉียงใต้มากขึ้น ส่งผลให้เกิดภาวะฝนตกหนักมากกว่าเดิม ในขณะเดียวกันชายฝั่งในทวีปอเมริกาใต้ก็จะเกิดภาวะแห้งแล้ง
ลูกชายหรือลูกสาว ชะตากรรมต่อไปนี้ของเราเป็นอย่างไร
จริง ๆ เราตกอยู่ในปรากฏการณ์ลานีญากันมาตั้งแต่ปี 2020 สังเกตได้ว่า 3 ปีที่ผ่านมา เวลาอากาศร้อนก็ร้อนจัดจนแทบไหม้ เวลาฝนตกก็ตกแบบบ้าคลั่ง เกิดเหตุการณ์น้ำท่วมขังจนระบายออกไม่ทันอยู่บ่อยครั้ง การเกิดภาวะที่สุดขั้วเกินกว่าปกติที่ควรจะเป็นแบบนี้เองที่รู้ได้ว่า ลานีญากำลังเกิดขึ้น
อย่างไรก็ตาม หลักฐานจากดาวเทียมเมื่อไม่นานมานี้แสดงให้เราเห็นว่า เอลนีโญกำลังจะกลับมา และที่น่ากังวลคือ อาจจะกลับมาแบบรุนแรงกว่าที่เกิดขึ้นทุกครั้งในอดีต โดยผลกระทบที่ถูกทำนายจากนักอุตุนิยมวิทยาไว้มีดังนี้
- หลายพื้นที่เกิดภาวะแห้งแล้ว ฝนทิ้งช่วง ฝนตกน้อย
- แหล่งน้ำมีขนาดเล็กลง
- มีแนวโน้มเกิดไฟป่าที่รุนแรงขึ้นในหลายพื้นที่
- อุณหภูมิของน้ำทะเลและโลกมีโอกาสเพิ่มสูงขึ้น ทำให้ภาวะโลกร้อนแย่ลง
- อุณหภูมิที่สูงขึ้นส่งผลกระทบต่อทรัพยากรที่ใช้เลี้ยงปากท้อง แมลงที่เป็นศัตรูพืชจะขยายพันธุ์อย่างรวดเร็ว
- เกิดความเจ็บป่วย หรือโรคระบาด
เราได้เห็นความแตกต่างของทั้งสองปรากฏการณ์ธรรมชาติกันไปแล้ว แม้การเกิดและผลกระทบที่ได้รับจะแตกต่างกันในสองปรากฏการณ์นี้ แต่ปฏิเสธไม่ได้ว่า ทั้งเอลนีโญและลานีญา ต่างเป็นปรากฏการณ์ที่สร้างความเดือดร้อนให้กับพื้นที่การเกิด และโลกโดยรวม ดังนั้นควรติดตามสถานการณ์อย่างใกล้ชิด ภาครัฐต้องวางนโยบายเพื่อป้องกัน แก้ไข และประชาชนต้องให้ความร่วมมือในการปฏิบัติตาม
