ไทรอยด์ (Thyroid) เป็นต่อมไร้ท่อขนาดเล็กที่อยู่บริเวณลำคอ ทำหน้าที่ผลิตฮอร์โมนไทรอยด์ (Thyroid Hormones) ซึ่งมีบทบาทสำคัญในการควบคุมการเผาผลาญพลังงานของร่างกาย การเจริญเติบโต และการพัฒนาของอวัยวะต่าง ๆ ฮอร์โมนไทรอยด์หลัก ๆ มีสองชนิดคือ ไทร็อกซิน (Thyroxine หรือ T4) และไตรไอโอโดไทโรนิน (Triiodothyronine หรือ T3)
โครงสร้างของต่อมไทรอยด์
- ต่อมไทรอยด์มีลักษณะคล้ายผีเสื้อ อยู่ที่ด้านหน้าของคอ ใต้กล่องเสียง และครอบคลุมหลอดลมด้านหน้า
- ประกอบด้วยสองกลีบ (Lobes) คือ กลีบขวาและกลีบซ้าย เชื่อมต่อกันด้วยส่วนที่เรียกว่า อิสธมัส (Isthmus)
การทำงานของต่อมไทรอยด์
- การผลิตฮอร์โมน: ต่อมไทรอยด์ผลิตฮอร์โมน T4 และ T3 โดยที่ T4 จะถูกเปลี่ยนเป็น T3 ในตับและเนื้อเยื่อต่าง ๆ เพื่อใช้ในกระบวนการเผาผลาญ
- การควบคุมการเผาผลาญ: ฮอร์โมนไทรอยด์มีบทบาทในการเพิ่มอัตราการเผาผลาญพลังงานในร่างกาย ช่วยในการผลิตความร้อน และควบคุมอุณหภูมิของร่างกาย
โรคที่เกี่ยวข้องกับต่อมไทรอยด์
- ไทรอยด์เป็นพิษ (Hyperthyroidism): การผลิตฮอร์โมนไทรอยด์มากเกินไป ทำให้เกิดอาการเช่น หัวใจเต้นเร็ว น้ำหนักลด เหนื่อยง่าย และหงุดหงิด
- ไทรอยด์เป็นพิษต่ำ (Hypothyroidism): การผลิตฮอร์โมนไทรอยด์ไม่เพียงพอ ทำให้เกิดอาการเช่น เหนื่อยง่าย น้ำหนักเพิ่ม ท้องผูก และหนาวง่าย
- คอพอก (Goiter): การขยายตัวของต่อมไทรอยด์ ซึ่งอาจเกิดจากการขาดไอโอดีนหรือภาวะการอักเสบของต่อมไทรอยด์
- ก้อนเนื้อที่ต่อมไทรอยด์ (Thyroid Nodules): การเกิดก้อนเนื้อที่ต่อมไทรอยด์ ซึ่งอาจเป็นเนื้องอกธรรมดาหรือเนื้อร้าย
การตรวจวินิจฉัย
- การตรวจเลือด: วัดระดับฮอร์โมน TSH, T4 และ T3 เพื่อประเมินการทำงานของต่อมไทรอยด์
- การตรวจด้วยคลื่นเสียงความถี่สูง (Ultrasound): ตรวจดูขนาดและโครงสร้างของต่อมไทรอยด์
- การสแกนไทรอยด์ (Thyroid Scan): ใช้สารกัมมันตรังสีเพื่อตรวจสอบการทำงานและโครงสร้างของต่อมไทรอยด์