ในโลกของการทำงานที่เต็มไปด้วยความเสี่ยง การมี “เจ้าหน้าที่ความปลอดภัยในการทำงาน” หรือที่เราเรียกสั้น ๆ ว่า “จป.” ถือเป็นกลไกสำคัญที่ช่วยลดอุบัติเหตุและเพิ่มความปลอดภัยให้กับแรงงานในทุกภาคอุตสาหกรรม บทความนี้จะพาคุณไปเจาะลึกเกี่ยวกับ มาตรฐานความปลอดภัยที่จป.ทุกระดับต้องรู้จัก ทั้งในแง่ของกฎหมายที่เกี่ยวข้อง บทบาทหน้าที่ของจป. และข้อกำหนดสำคัญที่ห้ามละเลย
🛡️ ทำความรู้จักกับกฎหมายแรงงานและความปลอดภัย
1. พระราชบัญญัติความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดล้อมในการทำงาน พ.ศ. 2554
กฎหมายฉบับหลักที่จป.ต้องรู้ลึกและเข้าใจให้ถ่องแท้ โดยมีจุดมุ่งหมายเพื่อกำหนดมาตรฐานความปลอดภัยในสถานประกอบการ และบังคับให้นายจ้างมีหน้าที่จัดให้ลูกจ้างทำงานในสภาพแวดล้อมที่ปลอดภัย
ประเด็นสำคัญจาก พ.ร.บ. ฉบับนี้ ได้แก่:
- การจัดตั้งระบบบริหารความปลอดภัยในสถานประกอบการ
- การจัดทำแผนฉุกเฉิน และการฝึกอบรมด้านความปลอดภัย
- การแต่งตั้งเจ้าหน้าที่ความปลอดภัยในการทำงานในแต่ละระดับตามขนาดและประเภทของกิจการ
- การมีบทลงโทษทางกฎหมายแก่ผู้ไม่ปฏิบัติตาม
2. ประกาศกระทรวงแรงงานที่เกี่ยวข้องกับความปลอดภัยและอาชีวอนามัย
ประกาศเหล่านี้เป็นแนวปฏิบัติที่มีผลทางกฎหมาย และเป็นภาคขยายจาก พ.ร.บ. เพื่อให้รายละเอียดชัดเจนขึ้นในเรื่องต่าง ๆ เช่น:
- การควบคุมสารเคมีอันตราย
- การใช้เครื่องจักร เครื่องมือ และอุปกรณ์ป้องกันภัยส่วนบุคคล (PPE)
- การทำงานในพื้นที่อับอากาศ
- การควบคุมเสียงดัง ฝุ่น ควัน และสภาพแวดล้อมในการทำงาน
- การฝึกอบรมพนักงานเกี่ยวกับความปลอดภัยตามประเภทงาน
จป.ที่ดีควร อัปเดตข้อมูลประกาศเหล่านี้อยู่เสมอ เพื่อให้สามารถวางแผนและบริหารจัดการด้านความปลอดภัยได้อย่างมีประสิทธิภาพ
👷♂️ บทบาทและหน้าที่ของ “จป.” ในแต่ละระดับ
พระราชบัญญัติความปลอดภัยฯ ได้กำหนดระดับของเจ้าหน้าที่ความปลอดภัยในการทำงานออกเป็น 5 ระดับ โดยแต่ละระดับมีหน้าที่และบทบาทที่แตกต่างกันไปตามขนาดของสถานประกอบการ
1. จป. ระดับพื้นฐาน (จป.ปฏิบัติงาน)
- มีหน้าที่ดูแลความปลอดภัยในระดับหน้างาน เช่น ตรวจสอบความปลอดภัยในการทำงานของตนเองและเพื่อนร่วมงาน
- รายงานอันตรายที่พบให้แก่ผู้บริหารหรือจป.ระดับสูงกว่า
- ส่งเสริมให้พนักงานใช้ PPE อย่างถูกต้อง
2. จป. ระดับเทคนิค
- ช่วยตรวจสอบ วิเคราะห์ และควบคุมความเสี่ยงในงานระดับกลาง
- วางแผนงานความปลอดภัยเบื้องต้น
- ให้คำปรึกษาแก่พนักงานในหน่วยงาน
3. จป. ระดับเทคนิคขั้นสูง
- มีบทบาทในการบริหารจัดการงานความปลอดภัยทั้งระบบ
- ประเมินความเสี่ยงอย่างเป็นระบบ พร้อมเสนอแนวทางป้องกัน
- จัดทำแผนฝึกอบรมด้านความปลอดภัยให้กับพนักงาน
4. จป.วิชาชีพ
- ถือเป็น “ผู้เชี่ยวชาญ” ที่ต้องผ่านการอบรมและสอบจากหน่วยงานที่รับรอง
- วางระบบความปลอดภัยในสถานประกอบการทั้งหมด
- ตรวจสอบและปรับปรุงแผนความปลอดภัยประจำปี
- มีอำนาจให้คำแนะนำโดยตรงต่อผู้บริหารระดับสูง
5. จป.บริหาร
- ทำหน้าที่ด้านนโยบายและกำหนดทิศทางความปลอดภัยขององค์กร
- วางแผนยุทธศาสตร์ความปลอดภัยในระยะยาว
- ประสานงานกับหน่วยงานภายนอก เช่น กรมสวัสดิการและคุ้มครองแรงงาน
- สนับสนุนงบประมาณและทรัพยากรเพื่อเสริมสร้างวัฒนธรรมความปลอดภัย
✅ สรุป: ความรู้เรื่องมาตรฐานความปลอดภัย คือ “หัวใจ” ของการเป็นจป.ที่มีคุณภาพ
หากคุณเป็นหรือกำลังจะเป็นเจ้าหน้าที่ความปลอดภัยในการทำงาน (จป.) การเข้าใจในกฎหมายและมาตรฐานความปลอดภัยที่เกี่ยวข้องคือสิ่งที่หลีกเลี่ยงไม่ได้ เพราะสิ่งเหล่านี้จะช่วยให้คุณสามารถปฏิบัติงานได้อย่างถูกต้อง มีประสิทธิภาพ และสามารถปกป้องชีวิตของแรงงานได้อย่างแท้จริง
อย่าลืมว่า “ความปลอดภัย” ไม่ใช่แค่เรื่องของกฎระเบียบ แต่คือความรับผิดชอบของทุกคนในองค์กร — และคุณคือแนวหน้าในการสร้างความเปลี่ยนแปลงนั้น
📚 แหล่งอ้างอิงของบทความ:
-
พระราชบัญญัติความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดล้อมในการทำงาน พ.ศ. 2554
-
เว็บไซต์ราชกิจจานุเบกษา: www.ratchakitcha.soc.go.th
-
กรมสวัสดิการและคุ้มครองแรงงาน: osh.labour.go.th
-
-
ประกาศกระทรวงแรงงาน เรื่องความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดล้อมในการทำงาน
-
กรมสวัสดิการและคุ้มครองแรงงาน: osh.labour.go.th
-
-
มาตรฐานผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรม (มอก.)
-
สำนักงานมาตรฐานผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรม (สมอ.): www.tisi.go.th
-
-
ANSI / ASTM / CE / JIS PPE Standards
-
American National Standards Institute (ANSI): www.ansi.org
-
ASTM International: www.astm.org
-
European Commission – CE Marking: ec.europa.eu
-
Japanese Industrial Standards (JIS): www.jisc.go.jp
-
-
มาตรฐานระบบการจัดการ ISO
-
ISO Official Website: www.iso.org
-
มาตรฐาน ISO 45001: Occupational Health and Safety Management Systems
-
มาตรฐาน ISO 9001: Quality Management Systems
-
มาตรฐาน ISO 14001: Environmental Management Systems
-
-
OSHA (Occupational Safety and Health Administration, USA)
-
Confined Spaces: OSHA 1910.146
-
Fall Protection: OSHA 1926 Subpart M
-
Hazard Communication / SDS: OSHA 1910.1200
-
-
NIOSH (National Institute for Occupational Safety and Health)
-
Respiratory Protection & N95: www.cdc.gov/niosh
-
-
ระบบ GHS (Globally Harmonized System of Classification and Labelling of Chemicals)
-
UNECE – GHS guidelines: unece.org
-
-
คู่มือการประเมินความเสี่ยง (Risk Assessment)
-
กรมสวัสดิการและคุ้มครองแรงงาน: เอกสารประกอบการอบรม และแนวปฏิบัติในสถานประกอบกิจการ
-
คู่มือ ISO 45001 ฉบับภาษาไทยจาก สำนักงานคณะกรรมการการมาตรฐานแห่งชาติ
-
