โรคภูมิแพ้เป็นสภาวะที่เกิดขึ้นเมื่อระบบภูมิคุ้มกันของร่างกายตอบสนองต่อสิ่งที่ถือเป็นอันตรายอย่างผิดปกติ โดยส่วนใหญ่จะเกิดขึ้นเมื่อระบบภูมิคุ้มกันสารเคมีในร่างกายที่เรียกว่าฮีสตามิน ซึ่งทำให้เกิดอาการแพ้ เช่น ผื่นแพ้ จาม น้ำมูกไหล และอาการอื่นๆ ได้ เราสามารถแบ่งโรคภูมิแพ้ออกเป็นหลายประเภทตามสิ่งที่เป็นสาเหตุ เช่น:
ภูมิแพ้อาหาร: เกิดขึ้นเมื่อระบบภูมิคุ้มกันตอบสนองต่อสารในอาหาร ที่เรียกว่าแอลเลอร์เจน เช่น ถั่ว กุ้ง ไข่ กลูเตนและอื่นๆ
ภูมิแพ้สิ่งแวดล้อม: เกิดขึ้นเมื่อระบบภูมิคุ้มกันตอบสนองต่อสารในสิ่งแวดล้อม เช่น ฝุ่นละออง สัตว์เลี้ยง กลิ่นหอม หรือน้ำตาลแมลง เกษรดอกไม้
ภูมิแพ้ยา: เกิดขึ้นเมื่อร่างกายมีการตอบสนองต่อสารในยา ซึ่งอาจเป็นผลจากการใช้ยาอย่างไม่ถูกต้องหรือยาที่มีผลกับการกระตุ้นฮีสตามีนในร่างกายของแต่ละคน
ภูมิแพ้ชั้นเครียด: เกิดขึ้นเมื่อร่างกายตอบสนองต่อสิ่งที่ทำให้เครียด ซึ่งอาจส่งผลให้เกิดอาการแพ้เช่น ผื่นแพ้หรืออาการทางเดินหายใจมีอาการรุนแรง
อาการ
การเกิดภูมิแพ้อาจทำให้ร่างกายมีการตอบสนองที่ไม่พึงประสงค์ต่อสารต่างๆ เช่น ผื่นแพ้ง่าย น้ำมูกไหล ตาแดง หรืออาจเกิดอาการรุนแรงได้เช่น ปอดอักเสบหรือช็อคแพ้ หากมีอาการภูมิแพ้ค่อนข้างรุนแรงควรปรึกษาแพทย์ทันที เพื่อการวินิจฉัยและการรักษาที่ถูกต้อง นอกจากนี้การระวังและหลีกเลี่ยงสิ่งที่ทำให้เกิดอาการแพ้ก็เป็นสิ่งสำคัญด้วย
การป้องกัน
การป้องกันอาการแพ้มีหลายวิธีและมีขั้นตอนที่สำคัญต่อการลดความเสี่ยง ดังนี้:
ระวังสิ่งที่ทำให้เกิดอาการแพ้: หลีกเลี่ยงสิ่งที่ทำให้เกิดอาการแพ้ เช่น อาหารที่ทำให้แพ้ หรือสิ่งที่เป็นสาเหตุของการแพ้ เช่น ฝุ่น รังแค แมลง
ควบคุมสภาพแวดล้อม: รักษาความสะอาดในบ้าน เช่น ทำความสะอาดบ้านอย่างสม่ำเสมอ เพื่อลดจำนวนของฝุ่น และสารอื่นๆ ที่อาจเป็นสาเหตุของการแพ้
การรักษา
การรักษาภูมิแพ้ขึ้นอยู่กับประเภทของภูมิแพ้และความรุนแรงของอาการ อาจรวมถึง:
การใช้ยา: การใช้ยาประเภทต่างๆ เพื่อบรรเทาอาการแพ้ เช่น ยาต้านฮีสตามีน (anti-histamines) เพื่อลดอาการคันและผื่นแพ้ ระคายเคืองต่างๆ และยาเอปิเนฟรีน (epinephrine) เพื่อรักษาอาการรุนแรงที่อาจจะทำให้คนไข้ช็อคจากการแพ้
การหลีกเลี่ยงสิ่งที่ทำให้เกิดแพ้: หลีกเลี่ยงสารที่ทำให้เกิดอาการแพ้ เช่น อาหารหรือสิ่งแวดล้อมที่เป็นสาเหตุของอาการแพ้
ซึ่งเป็นวิธีที่ทำได้ง่ายและได้ประสิทธิภาพที่สุด
การฉีดยาและการรักษาภูมิคุ้มกัน: ในบางกรณีที่ภูมิแพ้รุนแรง และสามารถหลีกเลี่ยงได้ยาก แพทย์อาจจะพิจารณาให้ใช้การฉีดยาและเข้ารับการรับการรักษาภูมิคุ้มกัน
การควบคุมสภาพแวดล้อม: ควบคุมสภาพแวดล้อมเพื่อลดปัจจัยที่ทำให้เกิดอาการแพ้ เช่น การทำความสะอาดที่อยู๋อาศัยอย่างสม่ำเสมอ การใช้เครื่องฟอกอากาศในบ้านเพื่อลดจำนวนฝุ่นละออง เกสรดอกไม้ การลดปริมาณฝุ่นในห้องโดยการนำสิ่งของที่ไม่จำเป็นออก
การออกกำลังกาย: การออกกำลังกายสามารถช่วยเสริมสร้างระบบภูมิคุ้มกันของร่างกายให้ดียิ่งขึ้นได้ และยังสามารถช่วยลดอาการแพ้หรือความรุนแรงของอาการได้
การป้องกันและการจัดการกับภูมิแพ้เป็นเรื่องสำคัญที่จะช่วยลดความเสี่ยงและรักษาสุขภาพให้ดีขึ้นได้ แต่ในกรณีที่มีอาการแพ้รุนแรง ควรรับการรักษาทางการแพทย์ทันที เพื่อป้องกันการแพ้ที่รุนแรงขึ้นและลดความเสี่ยงในอนาคต
