ในยุคที่โลกกำลังเติบโตก้าวหน้าอย่างรวดเร็ว พลังแห่งความเจริญทางอุตสาหกรรมได้นำพาสิ่งชั่วร้ายมาสู่โลกของเราด้วย แคดเมี่ยม โลหะพิษร้ายที่แฝงตัวอยู่รอบตัว กำลังรออำนาจครอบงำมนุษยชาติ!
คุณเคยนึกภาพไหมว่าบนท้องถนนที่คุณเดิน ในบ้านที่คุณอาศัย หรือแม้แต่อาหารที่คุณรับประทาน อาจมีแคดเมี่ยมแฝงตัวอยู่? สารพิษชนิดนี้ซ่อนตัวได้ดีเสียจริง แต่แหล่งกำเนิดของมันก็มีให้เห็นอยู่รอบตัวเราเช่นกัน หินและแร่บางชนิดในธรรมชาติล้วนมีแคดเมี่ยมเป็นองค์ประกอบ แต่นั่นยังไม่น่ากลัวเท่ากับแหล่งที่มนุษย์สร้างขึ้นเอง โรงงานอุตสาหกรรมต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นโรงงานผลิตแบตเตอรี่ สี พลาสติก หรือเคมีภัณฑ์ ล้วนปล่อยแคดเมี่ยมสู่สิ่งแวดล้อมได้ด้วยกระบวนการผลิตและสิ่งที่น่ากลัวกว่านั้นก็คือ แคดเมี่ยมอาจปนเปื้อนมากับสิ่งที่อยู่รอบตัวคุณ โดยที่คุณไม่รู้ตัวเลยด้วยซ้ำ ขยะหรือเถ้าถ่านที่เกิดจากการเผาไหม้ ปุ๋ยฟอสเฟตบางประเภท หรือแม้แต่ควันบุหรี่ก็อาจมีแคดเมี่ยมแฝงอยู่นั่นเอง เตรียมตัวเจอกับแหล่งกำเนิดแคดเมี่ยมที่แปลกประหลาดเหล่านี้ได้เลย!
แคดเมี่ยมเป็นธาตุที่พบได้ในธรรมชาติและจากกิจกรรมของมนุษย์ สามารถพบแหล่งที่มาของแคดเมี่ยมได้ดังนี้
แหล่งธรรมชาติ
- หินและแร่บางชนิด เช่น หินดินดาน หินฟอสเฟต และแร่สังกะสี
- ดินและทรายชายทะเลบางแห่ง
- น้ำใต้ดินและน้ำผิวดินบางพื้นที่
จากกิจกรรมของมนุษย์
- โรงงานอุตสาหกรรมที่มีการใช้แคดเมี่ยม เช่น โรงงานผลิตแบตเตอรี่ พลาสติก เคมีภัณฑ์ สี พื้นผิว เซรามิก
- บริเวณเหมืองแร่สังกะสีหรือเหมืองแร่อื่นๆ ที่มีแคดเมี่ยมปนเปื้อน
- ควันจากการเผาไหม้เชื้อเพลิงฟอสซิล และขยะ
- ปุ๋ยฟอสเฟตและปุ๋ยบางชนิดที่มีแคดเมี่ยมปนเปื้อน
- บุหรี่ ควันบุหรี่มีแคดเมี่ยมปนเปื้อน
พื้นที่เสี่ยงที่อาจพบแคดเมี่ยมในปริมาณสูง ได้แก่
- บริเวณโรงงานอุตสาหกรรมที่เกี่ยวข้องกับแคดเมี่ยม
- พื้นที่ใกล้เคียงเหมืองแร่ที่มีแคดเมี่ยมปนเปื้อน
- แหล่งน้ำที่ปนเปื้อนจากของเสียอุตสาหกรรมหรือการชะล้างจากดิน
- พื้นที่เกษตรที่ใช้ปุ๋ยฟอสเฟตจำนวนมาก
หากแคดเมี่ยมเข้าสู่ร่างกายคุณ โดยการสูดหายใจเอาฝุ่นละอองที่มีแคดเมี่ยมปนเปื้อนเข้าไป หรือรับประทานอาหารที่ปนเปื้อน สารพิษนี้จะเข้าไปสะสมอยู่ในร่างกาย ก่อนที่จะคุณจะรู้ตัว อาการป่วยก็เริ่มปรากฏขึ้น ตั้งแต่อาการเจ็บป่วยเล็กน้อย ไปจนถึงผลกระทบร้ายแรงต่อระบบภายในร่างกาย
ความเสี่ยงอันตรายจากแคดเมี่ยมนั้นไม่ได้หยุดแค่นี้ สารชนิดนี้ยังเป็นสารก่อมะเร็งที่น่ากลัวอีกด้วย! มะเร็งปอดและมะเร็งกระเพาะปัสสาวะคือสองอันตรายใหญ่หลวงที่มาจากสารพิษนี้ คนนับล้านต้องสูญเสียชีวิตจากอาการแทรกซ้อนอย่างน่าสยดสยอง
แม้ว่าแคดเมี่ยมจะเป็นโลหะหนักที่มีพิษและอันตรายต่อสุขภาพและสิ่งแวดล้อม แต่ก็มีการนำมาใช้ประโยชน์ในด้านต่างๆ ดังนี้
- อุตสาหกรรมแบตเตอรี่
แคดเมี่ยมถูกนำมาใช้เป็นส่วนประกอบในแบตเตอรี่นิกเกิลแคดเมี่ยม ซึ่งให้ประสิทธิภาพสูง มีอายุการใช้งานนาน และสามารถรับประจุซ้ำได้หลายครั้ง
- โลหะผสม
แคดเมี่ยมถูกนำมาผสมกับโลหะอื่นๆ เช่น ทองแดง สังกะสี เพื่อเพิ่มความแข็งแรง ทนทาน และต้านการกัดกร่อน โลหะผสมเหล่านี้ใช้ในการผลิตเครื่องยนต์ แบริ่ง เกียร์ และชิ้นส่วนยานยนต์
- เคลือบผิว
แคดเมี่ยมถูกนำมาใช้เคลือบผิวโลหะ เพื่อป้องกันการกัดกร่อนและเพิ่มความทนทาน เช่น เคลือบกับเหล็ก อลูมิเนียม และทองแดง
- สี และเซรามิก
สารประกอบของแคดเมี่ยมบางชนิด เช่น ซัลไฟด์แคดเมี่ยม ถูกนำมาใช้เป็นสารให้สีในอุตสาหกรรมสี พลาสติก และเซรามิก
- พลาสติกเข้มข้น
สารประกอบของแคดเมี่ยมบางชนิดช่วยทำให้พลาสติกมีสีเข้มและทึบแสง จึงถูกนำมาใช้กับพลาสติกที่ต้องการลดการซึมผ่านของแสง
แม้ว่าแคดเมี่ยมจะมีประโยชน์ในเชิงอุตสาหกรรม แต่ในปัจจุบันมีการพยายามหาสารทดแทนที่ปลอดภัยกว่า เนื่องจากความเป็นพิษและอันตรายต่อสุขภาพและสิ่งแวดล้อม และต้องจำไว้เสมอ แคดเมี่ยมเป็นสารพิษร้ายที่แฝงตัวอยู่รอบตัวเราทุกหนแห่ง การสัมผัสโดยตรงกับมัน ไม่ว่าจากการหายใจเอาฝุ่นละออง การได้รับจากการทำงาน หรือการปนเปื้อนสู่อาหารและน้ำ ล้วนเป็นความเสี่ยงอันตรายที่น่ากลัว คุณอาจจะรอดจากมารร้ายตัวนี้ได้โดยการหลีกเลี่ยงแหล่งที่อาจมีการปนเปื้อน และสวมใส่อุปกรณ์ป้องกันส่วนบุคคล เช่น ถุงมือ หน้ากากป้องกันฝุ่น เมื่อทำงานกับแคดเมี่ยม
